VOCABOLARIO PARLANTE

Vai all'indice

Avvertenza:

E’ gradita la segnalazione di vocaboli dimenticati o di significati più corretti (marcellomaioli@teletu.it). Saranno inseriti nelle versioni successive.

Manca il vocabolario dall’italiano al dialetto perchè non serve. Se avete bisogno di sapere come si dice in dialetto una certa parola italiana:

  • click su modifica, click su trova (in questa pagina);
  • oppure, se avete fretta, Ctrl+f;
  • digitate la parola che cercate. Se cè, la troverete, se non c’è provate con un sinonimo.

Abbreviazioni:

agg. aggettivo; avv. avverbio; con. coniugazione; cond. condizionale; cong. congiuntivo; femm. femminile; fut. futuro; imp. imperfetto; ind. indicativo; inf. infinito. inter. interiezione; masch. maschile; num. numerale; ord. ordinale;
part. pass. participio passato; pers. persona; plur. plurale; pres. presente; prep. preposizione; pron. pronome;
reg. regolare; sing. singolare; sost. sostantivo.

Come si usa:

Ogni vocabolo, tranne rare eccezioni, possiede un collegamento cliccando sul quale lo speaker pronuncerà:

  • per i nomi: il nome stesso e, di seguito, il nome preceduto dall’articolo prima al singolare poi al plurale (se il vocabolo possiede tali forme);
  • per gli aggettivi: l’aggettivo stesso al maschile singolare, femminile singolare, maschile plurale, femminile plurale;
  • per i verbi: il verbo stesso seguito dalle forme verbali in corsivo, e cioè: participio passato e 1a persona singolare dell’indicativo presente, imperfetto e futuro, del congiuntivo presente e imperfetto, del condizionale presente; per i verbi irregolari saranno aggiunte anche le forme irregolari.

Vocabolario

a

soggetto obbligatorio 1a pers. sing. 1a pers. plur. 2a pers. plur. ei a vag, nun a andèn, vu a andèd

avv. - abbastanza

sost. masch., reg. - abete

verbo, 2a con., acés, a acénd, a acendìva, a acendarò, ch’a acénda, ch’a acendìssa, a acendarìa - accendere

sost.masch., reg. - accidente

avv. - adesso

sost.masch., reg. - affitto

verbo, 1a con., afughèd, a afòg, a afughèva, a afugarò, ch’a afòga, ch’a afugàss, a afugarìa - affogare

sost.masch., reg. - agnello

sost. masch., reg. - aglio

sost. masch., reg. - aiuto

sost. masch., reg. - albergo, hotel

sost.femm., reg. - involto (fatto con il fazzoletto da spesa)

verbo, 1a con., alghèd, a légg, a lighèva, a ligarò, ch’a léga, ch’a ligàss, a ligarìa - legare

sost.femm., reg. - alice

sost.femm., reg. - anima

avv. - altrettanto

avv. - almeno

agg.,reg. - amaro

verbo, 1a con., amsurèd, a amsùr, a amsurèva, a amsurarò, ch’a amsùra ch’a amsuràss, a amsurarìa - misurare

avv. - ancora

sost.femm., reg. - anatra

verbo, 1a con., andèd, a vagg, t vè, e va, a andèn, a andèd, i va, a andèva, a andarò, ch’avàga, ch’a andàss, a andrìa - andare

verbo, 1a con., amsurèd, a amsùr, a amsurèva, a amsurarò, ch’a amsùra ch’a amsuràss, a amsurarìa - misurare

avv. - ancora

sost. femm., reg. - anatra

verbo, 1a con., andèd, a vagg, t vè, e va, a andèn, a andèd, i va, a andèva, a andarò, ch’avàga, ch’a andàss, a andrìa - andare

angùra

sost. femm., reg. - anguria

animèl

sost. masch., reg. - animale

àpse

sost. masch., reg. - lapis

àqua

sost. femm., reg. - acqua

aquadìcc

sost. masch., reg. - vinello (ciò che si ottiene da una seconda spremitura delle raspe dopo aver aggiunto acqua)

arancèda

sost. femm., reg. - aranciata

arbùf

avv. - a dispetto, nel senso contrario (quando si maneggia la scopa nel verso sbagliato)

archét

sost. masch., reg. - archetto

arciglì

verbo, 3a con., arciglìd, a arcigìsc, a arciglìva, a arciglirò, ch'a arciglìscia, ch'a arciglìss, a arciglirìa - rinsecchire, raggrinzire

arcnòsc(ia)

verbo, 2a con., arcnusciùd, a arcnòsc, a arcnuscìva, a arcnusc-rò, ch’a arcnòscia, ch’a arcnuscìss, a arcnusc-rìa - riconoscere

arcòi(a)

verbo, 2a con., arcòlt, a arcòi, a arcuìva, a arcuirò, ch’a arcòia, ch’a arcuìss, a arcuirìa - raccogliere

arcòta

sost. femm., reg. - ricotta

arcuncè

verbo, 1a con., arcuncèd, a arcònc, a arcuncèva, a arconciarò, ch’a arconcia, ch’a arcunciàss, a arconciarìa - rammendare, conciare

arència

sost. femm., reg. - arancia

arfè

verbo, 1a con., arfàt, a arfac, a arfèva, a afarò, ch’a arfàcia, ch’a arfàss, a arfarìa - rifare

arisghè

verbo, 1a con., arisghèd, a arìsghe, a arisghèva, a arisgarò, ch’a arisga, ch’a arisgàss, a arisgarìa - arrischiare

arlògg

sost. masch., reg. - orologio

arlùsg

verbo, 2a con., manca il participio passato, a arlùsg, a arlusgiva, a arlusg-rò, ch'a arlusgia, ch'a arlusgìss, a arlusg-rìa - luccicare, rilucere

armàn(a)

verbo, 2a con., armàst, a armàngg, a armanìva, a armanrò, ch’a armàna, ch’a armanìss, a armanrìa - rimanere

armèrie

sost. masch., reg. - armadio

armidiè

verbo, 1a con., armidièd, a armédie, a armidièva, a armidiarò, ch’a armédia, ch’a armidiàss, a armidiarìa - rimediare

armisclè

verbo, 1a con., armisclèd, a arméscle, a armisclèva, a armesclarò, ch'a arméscla, ch'a armisclàss, a armisclarìa - mescolare, rimescolare

arpiatè

verbo, 1a con., arpiatèd, a arpiàt, a arpiatèva, a arpiatarò, ch’a arpiàta ch’a arpiatàss, a arpiatarìa - nascondere

artài

sost. masch., reg. - ritaglio

aruglè

verbo, 1a con. - aruglèd, a arùgle, a aruglèva, a aruglarò, ch’a arùgla, ch’a aruglàss, a aruglarìa - rotolare

arustì

verbo, 3a con., arustìd, a arustìsc, a arustìva, a arustirò, ch’a arustìscia, ch’a arustissa, a arustirìa - arrostire

arvòra

sost. femm., reg. - rovere, quercia

arvultè

verbo, 1a con., arvultèd, a arvòlt, a arvultèva, a arvultarò, ch’a arvòlta, ch’a arvultàss, a arvultarìa - rivoltare

as

sost. masch., reg. asse

asciughè

verbo, 1a con., asciughèd, a asciùgg, a asciughèva, a asciugarò, ch’a asciùga, ch’a asciugàs, a asciugarìa - asciugare

asgéd

sost. masch., reg. - aceto

avènti

avv. - avanti

avé

verbo ausiliare - avere (per la coniugazione vedere il verbo avè )

avèr

agg., reg. - avaro

avrì

verbo, 3a con., avèrt, a ìvre, t ìvre, l'ìvra, a avrìn, a avrìd, i ìvra, a avrìva, a avrirò, ch’a ivra, ch’a avrìssa, a avrirìa - aprire

ba

sost. masch., reg. - babbo

badurlè

verbo, 1a con., badurlèd, a badùrle, a badurlèva, a badurlarò, ch'a badùrla, ch'a badurlàss, a badurlarìa - divertire, passare il tempo

baghìn

sost. masch., reg. - maiale

bàgia

sost. femm. reg. - buon affare

bagn

sost. masch., reg. - bagno

baiè

verbo, 1a con., baièd, a bài, a baièva, a baiarò, ch’a bàia, ch’a baiàss, a baiarìa - abbaiare

baiòc

sost. masch., reg. - baiocco, soldo, danaro

balùsc

agg., reg. - strabico

banèna

sost. femm., reg. - banana

baràtle

sost. masch., reg. - barattolo

barbét

sost. masch., reg. - mento

barcòcla

sost. femm., reg. - albicocca

bas

agg., reg. - basso

bastòn

sost. masch., reg. - bastone

bat(a)

verbo, 2a con., batùd, a bat, a batìva, a batrò, ch’a bàta, ch’a batìss, a batrìa - battere, trebbiare

batlèrda

sost. femm., reg. - tagliere (dove si batteva il lardo)

bavòs

sost. masch., reg. - bavaglino

bel

agg., reg. - bello

ben

avv. - bene

bèrca

sost. femm., reg. - barca

bèrc

sost. masch., reg. - barco (il grande mucchio del grano pronto per essere trebbiato)

bév(a)

verbo, 2a con., bivùd, a bév, a bivìva, a bivrò, ch’a béva, ch’a bivìss, a bivrìa - bere

bgòncc

sost. masch., reg. - bigoncio

bichiér

sost. masch., reg. - bicchiere

biènc

agg., reg. - bianco

bifèna

sost. femm., reg. - befana

bigàt

sost. masch., reg. - lombrico, più in generale animale che striscia

bilìn

sost. masch., reg. - giocattolo

biònd

agg., reg. - biondo

bionda

sost. femm., reg. - nome proprio dato tradizionalmente alla mucca di destra nella coppia che tirava il carro o l'aratro. Chiamandola per nome la si incitava a tirare con più impegno. Vedi anche bonì, namurè, faicò

bìra

sost. femm., reg. - birra

biscòt

sost. masch., reg. - biscotto

bistéca

sost. femm., reg. - bistecca

blu

agg., invar. - blu

bòca

sost. femm., reg. - bocca

bòcia

sost. femm., reg. - bottiglia, boccia

bòia

sost. masch., reg. - boia

bonaséra

inter. - buonasera

bondì

inter. - buongiorno

bonì

sost. femm., reg. - nome proprio dato tradizionalmente alla mucca di sinistra nella coppia che tirava il carro o l'aratro. Chiamandola per nome la si incitava a tirare con più impegno. Vedi anche bionda, namurè, faicò

bòrsa

sost. femm., reg. - borsa

bota

sost. femm., reg. - botta, colpo

bòta

sost. femm., reg. - botte (il recipiente)

bov

sost. masch., reg. - bue

bracc

sost. masch., reg. - braccio

brancòn

sost. masch., reg. - ramo

bret

sost. masch., reg. - berretto, cappello

brocc

sost. masch., reg. - biroccio, carretto

brod

sost. masch., reg. - brodo

brùgla

sost. femm., reg. - brugola (?) il sangue rappreso sulla superficie di una ferita

brut

agg., reg. - brutto

bsè

verbo, 1a con., bsèd, a pés. t pés. e pésa, a bsèn, a bsèd, i pésa, a bsèva, a bsarò, ch’a pésa, ch’a bsàs, a bsarìa - pesare

bsel

sost. masch., reg. - pisello

bsogn

sost. masch., reg. - bisogno

buchèl

sost. masch., reg. - boccale

bughèda

sost. femm., reg. - bucato

bur

sost. masch., reg. - burro

burdèl

sost. masch., reg. - bambino

burdèla

sost. femm., reg. - bambina

burèsg-na

sost. femm., reg. - boraggine (erba aromatica)

burséta

sost. femm., reg. - borsetta

busg

sost. masch., reg. - buco

butè

verbo, 1a con., bùt, (anche butèd), a bùt, a butèva, a butarò, ch’a bùta, ch’a butass, a butarìa - buttare, gettare

butéga

sost. femm., reg. - bottega

butìglia

sost. femm., reg. - bottiglia

caciadòr

sost. masch., reg. - cacciatore

caciagiòn

sost. femm., solo sing. - cacciagione

caciavìd

sost. masch., reg. - cacciavite

cadéna

sost. femm., reg. - catena

caghè

verbo, 1acon., caghèd, a chègg, a caghèva, a cagarò, ch’a chèga, ch’a cagass, acagarìa - cagare, defecare

càgna

sost. femm., reg. - cagna

cagnòla

sost. femm., reg. - chiave a pappagallo

calcàgn

sost. masch., reg. - calcagno

caldér

sost. masch., reg. - caldaio, paiolo

calzèt

sost. masch., reg. - calza

calzòn

sost. masch.,solo plur. - calzoni, pantaloni

calzulèr

sost. masch., reg. - calzolaio

càmera

sost. femm., reg. - camera

camìsgia

sost. femm., reg. - camicia

camnè

verbo, 1acon., camnèd, a camén, a camnèva, a camnarò, ch’a caména, ch’acamnàss, a camnarìa - camminare

canòchia

sost. femm., reg. - canocchia (crostaceo, detta anche cicala di mare)

cantòn

sost. masch., reg. - angolo

cànva

sost. femm., solo sing. - canapa

capè

verbo, 1acon., capèd, a càp, a capèva, a caparò, ch’a capa, ch’a capàss, a caparìa- scegliere

capèl

sost. masch., reg. - cappello

capì

verbo, 3acon., capìd, a capìsc, a capìva, a capirò, ch’a capìscia, ch’a capìssa, acapirìa - capire

capòn

sost. masch., reg. - cappone

capòt

sost. masch., reg. - cappotto

caplét

sost. masch., reg. - cappelletto, (tipo di pasta)

carabiniér

sost. masch., reg. - carabiniere

carbòn

sost. masch., reg. - carbone

carghè

verbo, 1acon., carghèd, a chèrgg, a carghèva, a cargarò, ch’a chèrga, ch’a cargàss,a cargaria - caricare, fare sesso

cariòl

sost. masch., reg. - girello

cariòla

sost. femm., reg. - carriola

caròta

sost. femm., reg. - carota

carùgla

sost. femm., solo sing. - rucola

càsa

sost. femm., reg. - cassa

caschè

verbo, 1acon., caschèd, a càscc, a caschèva, a cascarò, ch’a casca, ch’a cascàss, a cascaria - cascare, cadere

casét

sost. masch., reg. - cassetto

cavàl

sost. masch., reg. - cavallo

cavàla

sost. femm., reg. - cavalla

cavaléta

sost. femm., reg. - cavalletta

cavè

verbo, 1acon., cavèd, a chèv, a cavèva, a cavarò, ch'a chèva, ch'a cavàss, a cavarìa - togliere

cavìl

sost. masch., reg. - capello

cél

sost. masch., reg. - cielo

céna

sost. femm., reg. - cena

céndra

sost. femm., solo sing. - cenere

cént

agg. num. - cento

centésme

agg. ord. - centesimo

cérqua

sost. femm., reg. - quercia

cért

agg., reg. - certo

cest

sost. masch., reg. - cesto

che

agg. - quello

chèld

agg., reg. - caldo

chèn

sost. masch., reg. - cane

chèmp

sost. masch., reg. - campo

chèpra

sost. femm., reg. - capra

chèrta

sost. femm., reg. - carta

chèvle

sost. masch., reg. - cavolo

chiarghìn

sost. masch., reg. - chierichetto

chièr

agg., reg. - chiaro

chièv

sost. femm., reg. - chiave

chiìs

sost. femm., reg. - chiesa

chiùd(a)

verbo, 2acon., chius, a chiùd, a chiudìva, a chiudrò, ch’a chiùda, ch’a chiudìss, a chiudrìa - chiudere

ciancighè

verbo, 1acon., ciancighèd, a ciancìgg, a ciancighèva, a ciancigarò, ch'a ciancìga, ch'a ciancigàss, a ciancigarìa - masticare

ciarabìgla

sost. femm., reg. - insetto notturno molesto, diverso dalla zanzara

ciavàta

sost. femm., reg. - ciabatta

cicòria

sost. femm., reg. - cicoria

cimaròla

sost. femm., reg. - frutto cresciuto all’estremità del ramo, poco saporito

cinc

agg. num. - cinque

cinc cent

agg. num. - cinquecento

cinquantésme

agg. ord. - cinquantesimo

cinquènta

agg. num. - cinquanta

cirìgna

sost. femm., reg. - canestro a forma di falce di luna (in geometria lunula) che veniva appeso al ventre quando si raccoglievano le olive senza le reti

citurnèl

sost. masch., reg. - cetriolo

ciùcc

sost. masch., reg. - ciuccio, succhiotto

cocc

sost. masch., reg. - coccio

còcc-la

sost. femm., reg. - cocciola

col

sost. masch., reg. - collo, colle

cola

sost. femm., reg. - grondaia

còla

sost. femm., reg. - colla

colp

sost. masch., reg. - colpo, accidente

com

prep. - come

còscia

sost. femm., reg. - coscia

cosg(ia)

verbo, 2acon., cot, a cosg, a cusgìva, a cusg-rò, ch’a còsgia, ch’a cusgìss, a cusg-rìa - cuocere

credénza

sost. femm., reg. - credenza

créna

sost. femm., reg. - crine, oppure grande cesto sotto quale, capovolto, si poneva la chioccia coi pulcini

c-résgia

sost. femm., reg. - ciliegia

crosg

sost. femm., reg. - croce

cuchièr

sost. masch., reg. - cucchiaio

cùcma

sost. femm., reg. - cuccuma, caffettiera

cuchièra

sost. femm., reg. - cucchiaia

cùdga

sost. femm., reg. - cotica

cudghìn

sost. masch., reg. - cotechino

cudròn

sost. masch., reg. - osso sacro

cùfia

sost. femm., reg. - cuffia

cul

sost. masch., reg. - sedere

culaziòn

sost. femm., reg. - colazione

cumò

sost. masch., reg. - comò

cumpàgn

sost. masch., reg. - compagno

cumprè

verbo, 1acon., cumprèd, a còmpre, a cumprèva, a cumprarò, ch'a còmpra, ch'a cumpràss, a cumprarìa - comperare

cumudén

sost. masch., reg. - comodino

cumùn

sost. masch., reg. - comune, municipio

cunìi

sost. masch., reg. - coniglio

cur(a)

verbo, 2acon., curs, a cur, a curìva, a currò, ch’a cùra, ch’a curìss, a currìa - correre

curidòr

sost. masch., reg. - corridoio, corridore

curiéra

sost. femm., reg. - corriera, autobus

cùrsa

sost. femm., reg. - corsa

curt

agg., reg. - corto

curtèl

sost. masch., reg. - coltello

curtèla

sost. femm., reg. - coltella (coltello grande)

cùrva

sost. femm., reg. - curva

cusc

prep. - che cosa [è] che, che cosa

cuscìn

sost. masch., reg. - cuscino

cusg(ia)

verbo, 2acon., cusgìd, a cusg, a cusgìva, a cusg-rò, ch’a cusgia, ch’a cusgìss, a cusg-rìa - cucire

cusgìn

sost. masch., reg. - cugino

cusgìna

sost. femm., reg. - cugina

custèda

sost. femm., reg. - costata (taglio di carne)

custùm

sost. masch., reg. - costume

cuvòn

sost. masch., reg. - covone

cvérchj

sost. masch., reg. - coperchio

cvérta

sost. femm., reg. - coperta

c-vòla

sost. femm., reg. - cipolla

daquè

verbo, 1acon., daquèd, a dàque, a daquèva, a daquarò, ch’a dàqua, ch’a daquàss, a daquarìa - innaffiare

davènti

avv. - davanti

verbo, 1acon., pres. dèd, a dagg, t dè, e dà, a dèn , a dèd, i dà, a dèva, a darò,ch’a dàga, ch’a dàss, a darìa, - dare

décc-me

agg. ord. decimo

déd

sost. masch., reg. - dito

dèd

sost. masch., reg. - dado

dèstre

agg. reg. - destro

sost. masch., reg. - giorno

diccèt

agg. num. - diciassette

diìsg

agg. num - dieci

disocupèd

agg., reg. - disoccupato

divérs

agg., reg. -diverso

dmaténa

avv. - domattina

dmèn

avv. - domani

dmenaséra

avv. - domani sera

dménga

sost. femm. - domenica

dodg(e)

agg. num. dodici

dolcc

agg., reg. - dolce

dòna

sost. femm. -donna

dop

avv. - dopo

dov

avv. - dove

dréd

avv. - dietro

drénta

avv. - dentro

drit

agg. reg. - dritto

du

agg. num. (femm. do) - due

duc

avv. - dove [è] che, dove

durmì

verbo, 3a con., durmìd, a dòrme, a durmìva, a durmirò, ch'a dòrma, ch'a durmìss, a durmirìa - dormire

dusgént

agg. num. - duecento

dvanadòr

sost. masch., reg. - dipanatoio (attrezzoche regge la matassa del filo mentre si fa il gomitolo)

e

soggetto obbligatorio 3a pers. sing. masch. lu e va

éi

pron. - io

èg

sost. masch., reg. - ago

èlbere

sost. masch., reg. - albero

èlt

agg., reg. - alto

èltre

agg. reg. - altro

entrè

verbo, 1acon., entrèd, a éntre, a entrèva, a entrarò, ch’a éntra, ch’a entràss, a entrarìa - entrare

erbéta

sost. femm., reg. - prezzemolo

és(a)

verbo ausiliare - essere (per la coniugazione vedi il verbo es )

éto

sost. masch., reg. - etto

fagg

sost. masch., reg. - faggio

faicò

sost.femm., reg. - nome proprio dato tradizionalmente al bue di destra nellacoppia che tirava il carro o l'aratro. Chiamandolo per nome lo si incitava atirare con più impegno. Vedi anche bionda, bonì, namurè.

fang

sost. masch., reg. - fango

faraòna

sost. femm., reg. - faraona (un tipo di gallina)

faréna

sost. femm., reg. - farina

farmacìa

sost. femm., reg. - farmacia

fasc

sost. masch., reg. - fascio

fascìna

sost. femm., reg. - fascina

fasgiòl

sost. masch., reg. - fagiolo

fazulét

sost. masch., reg. - fazzoletto

verbo, 1acon., fàt, a fàc, t fè, e fà, a fèn, a fèd, i fà, a fèva, a farò, ch’a fàcia, ch’a fàssa, a farìa - fare

fécia

sost. femm., reg. - feccia

fémna

sost. femm., reg. - femmina

fen

sost. masch., reg. - fieno

fer

sost. masch., reg. - ferro

féta

sost. femm., reg. - fetta

fèva

sost. femm., reg. - fava

fig

sost. masch., reg. - fico

fil

sost. masch., reg. - filo

filèt

sost. masch., reg. - filetto (taglio di carne)

filòn

sost. masch., reg. - filone (formato di pane)

finòra

avv. - finora

fiòl

sost. masch., reg. - figlio, figliolo

fior

sost. masch., reg. - fiore

flòn

sost. masch., reg. - filone (di pane, di viti, di alberi)

fnèstra

sost. femm., reg. - finestra

fòia

sost. femm., reg. - foglia

fòla

sost. femm., reg. - favola

fnì

verbo, 3acon., fnid, a fnisc, a fnìva, a fnirò, ch'a fnìscia, ch'a fnìss, a fnirìa - finire

font

sost. femm., reg. - fonte

fòra

avv. - fuori

fòrgia

sost. femm., reg. - forgia

fòrma

sost. femm., reg. - forma; il formaggio parmigiano o reggiano

fòrne

sost. masch., reg. - forno

fors

avv. - forse

fort

agg., reg. - forte

fred

agg., reg. -freddo

freda

sost. femm., reg. - inferriata

frègla

sost. femm., reg. - fragola

frènc

sost. masch., reg. - franco, lira (non euro)

frèsc

agg., reg. -fresco

frobge

sost. femm., solo plur. - forbici

front

sost. femm., reg. - fronte

fudréta

sost. femm., reg. - federa

furcìna

sost. femm., reg. - forchetta

furmài

sost. masch., reg. - formaggio

furmantòn

sost. masch., reg. - granoturco, frumentone

furmént

sost. masch., reg. - lievito, fermento

furminènt

sost. masch., reg. - fiammifero

furnèr

sost. masch., reg. - fornaio

fusàia

sost. femm.,singolare collettivo - lupini

gabarè

sost. masch., reg. - vassoio

gabinét

sost. masch., reg. - gabinetto (di decenza)

gal

sost. masch., reg. - gallo

galéna

sost. femm., reg. - gallina

galnàc

sost. masch., reg.- tacchino

gambarèla

sost. femm., reg. - tremolio delle gambe

garàsg

sost. masch., reg. - garage

garavlè

verbo, 1acon., solo infinito e passato prossimo garavlè, garavlèd - rimediare,procurarsi

garavòn

sost. masch., reg. - calabrone

garbén

sost. masch., reg. - garbino

garzòn

sost. masch., reg. - garzone

gat(a)

sost., reg. -gatto (gatta), al femminile anche sbornia

gazòsa

sost. femm., reg.- gazzosa, oggi "Sprite"

gél

sost. masch., reg. - gelo

ghìfle

sost. masch., reg. - gomitolo

già

avv. - già

giàca

sost. femm., reg. - giacca

giacòn

sost. masch., reg. - giaccone

gial

agg., reg. - giallo

giarui

sost. masch., reg. - gheriglio, ma anche sasso (ghiaiuolo)

gilè

sost. masch., reg. - gilè

giogg

sost. masch., reg. - gioco, giogo

giuclè

verbo, 1acon., giuclèd, a giùcle, a giuclèva, a giuclarò, ch'a giùcla, ch'a giuclàss, a giuclarìa - oscillare, dondolare (di cosa pericolante)

giughè

verbo, 1acon., giughèd, a giògg, a giughèva, a giugarò, ch’a giòga, ch’a giugàss, agiugarìa - giocare

giurnèl

sost. masch., reg. - giornale

gg-lòn

sost. masch., reg. - gelone (irritazione della pelle dovuta al freddo)

gnénca

avv. - nemmeno

gnint

prep. - niente

gnòc

sost. masch., reg. - gnocco

gg-nochj

sost. masch., reg. - ginocchio

god(a)

verbo, 2acon., gudùd, a gòd, a gudìva, a gudrò, ch’a gòda, ch’a gudìss, a gudrìa - godere

goma

sost. femm., reg. - gomma

gradèla

sost. femm., reg.- graticola

gravàta

sost. femm., reg. - cravatta

grisg

agg., reg. - acre

gros

agg., reg. - grosso

guardè

verbo, 1acon., guardèd (anche guèrs), a guèrd, a guardèva, a guardarò, ch’a guèrda, ch’a guardàss, a guerdarìa - guardare

guènt

sost. masch., reg. - guanto

guèrdia

sost. masch., reg. - guardia, vigile urbano

i

soggetto obbligatorio 3a pers. masch. plur. lor i va

ichì

avv. - qui

ignurènt

agg., reg. - ignorante

ilà

avv. - là

imbriaghè

verbo, 1acon., imbriaghèd, a imbriègg, a imbriaghèva, a imbriagarò, ch'a imbrièga, ch'a imbriagàss, a imbriègarìa - ubriacare

imbrièg

agg., reg. -ubriaco

inchiavè

verbo, 1acon., inchiavèd, a inchièv, a inchiavèva, a inchiavarò, ch’a inchièva, ch’a inchiavàss, a inchiavarìa - inchiavare

incòrg(ia)

verbo, 2a con., riflessivo, incòrt, a m’incòrg, a m’incurgìva, a m’incurgirò, ch’a m’incòrgia, ch’a m’incurgìss, a m’incurgirìa - accorgersi

incròsg

sost. masch., reg. - incrocio

incùgg-na

sost. femm., reg. - incudine

indréd

avv. - indietro

infilzè

verbo, 1acon., infilzèd, a infìlz, a infilzèva, a infilzarò, ch’a infìlza, ch’ainfilzàss, a infilzarìa - infilzare

ingrasè

verbo, 1acon., ingrasèd, a ingràs, a ingrasèva, a ingrasarò, ch'a ingràsa, ch'a ingrasàss, a ingrasarìa - ingrassare

ingùra

sost. femm., reg. - anguria, cocomero

inluzì

verbo, 3acon., inluzìd, a inluzìsc, a inluzìva, a inluzirò, ch'a inluzìscia, ch'a inluzìss, a inluzirìa - sporcare (dello sporco corporeo)

insalèda

sost. femm., reg. - insalata

insèn

avv. - insieme

intistardìs

verbo, 3acon., riflessivo, intistardìd, a m’intistardìsc, a m’intistardìva, a m’intistardirò, ch’a m’intirstardìscia, ch’a m’intistardìss, a m’intistardirìa - intestardire

intupè

verbo, 1acon., intupèd, a intòp, a intupèva, a intuparò, ch'a intòpa, ch'a intupàss, a intuparìa - intoppare, otturare

invurnì

verbo, 3acon., invurnìd, a invurnìsc, a invurnìva, a invurnirò, ch’a invurnìscia, ch’a invurnìss, a invurnirìa - istupidire

iòla

sost. femm., reg. - focolare (la base del camino)

iscì

avv. - così

iquà

avv. - qua

iquagiù

avv. - quaggiù

iquasù

avv. - quassù

iùsa

inter. - esclamazionedi rammarico ("povero me! che cosa mi è successo")

la

soggetto obbligatorio 3a pers. femm. sing. lea la va

lampiòn

sost. masch., reg. - lampione

lasàgna

sost. femm., reg. - lasagna

lavadùr

sost. masch., reg. - lavatoio

lavè

verbo, 1acon., lavèd, a lèv, a lavèva, a lavarò, ch’a lèva, ch’a lavàss, a lavarìa - lavare

léa

prep. - lei

léca

sost. femm., solo sing. - il fango prodotto dalla polvere molto fina

leg(ia)

verbo, 2acon., lét, a légg, a ligìva, a ligg-rò, c’a légia, ch’a ligìss, a ligg-rìa - leggere

legn

sost. masch., reg. - legno

légna

sost. femm., solo sing. - legna

lenzòl

sost. masch., reg. - lenzuolo

lèrd

sost. masch., reg. - lardo

lèrg

agg., reg. - largo

lés

sost. masch., reg. - lesso

lèt

sost. masch., reg. - letto

lévre

sost. masch., reg. - lepre

li

soggetto obbligatorio 3a pers. femm. plur. lorie li va

ligér

agg., reg. -leggero

lighè

verbo, 1acon., lighèd, a légg, a lighèva, a ligarò, ch’a léga, ch’a ligàss, a ligarìa - legare (vedi anche alghè)

limòn

sost. masch., reg. - limone

liscè

verbo, 1acon., liscèd, a lìsc, a liscèva, a lisciarò, ch’a lìscia, ch’a lisciàss, a lisciarìa - lisciare

litghè

verbo, 1acon., litghèd, a lìtghe, a litghèva, a litgarò, ch’a lìtga, ch’a litgàss, a litgarìa – litigare, lottare

long

agg., reg. - lungo

lor

prep. - loro(maschile)

lòrie

prep. - loro(femminile)

loz

sost. masch., reg. - sporco (corporeo)

lu

pron. lui, egli

lum

sost. masch., reg. - lume

lùma

sost. femm., plur. lumie - lucerna

lumbèda

sost. femm., reg. - lombata

lùna

sost. femm., reg. - luna

luntèn

agg., reg. -lontano

lupa

sost. femm., reg. - spazzaneve, lupa

lusg

sost. femm., reg. - luce

lùsgla

sost. femm., reg. - lucciola

luv

agg., reg. -ghiotto

lùzne

sost. masch., reg. - lampo, fulmine

ma

sost. femm., reg. - mamma
prep. - a

macheròn

sost. masch., reg. - maccherone

màchina

sost. femm., reg. - macchina

macc-lèr

sost. masch., reg. - macellaio

madòn

sost. masch., reg. - mattone

magàri

interiezione - magari

magnè

verbo, 1acon., magnèd, a màgn, a magnèva, a magnarò, ch’a màgna, ch’a magnàss, a magnarìa - mangiare

mài

avv. - mai

màia

sost. femm., reg. - maglia

maiòn

sost. masch., reg. - maglione

màmla

sost. femm., reg. - mammola

mandè

verbo, 1acon., mandèd, a mànd, a mandèva, a mandarò, ch’a mànda, ch’a mandàss, a mandarìa - mandare

manarvérs

sost. masch., reg. - manrovescio

màndga

sost. femm., reg. - manica

màndghe

sost. masch., reg. - manico

manèda

sost. femm., reg. - manata

manìglia

sost. femm., reg. - maniglia

manuvèl

sost. masch., reg. - manovale

manz

sost. masch., reg. - manzo

manzèna

sost. femm., reg. - melanzana

maròn

agg., invar. -marrone

martèl

sost. masch., reg. - martello

màsa

sost. femm., solo sing. - mucchio, massa, grande quantità

màsime

agg., reg. - massimo

mastèl

sost. masch., reg. - mastello

màstice

sost. masch.,solo sing. - mastice

mat

agg., reg. - matto

maténa

sost. femm., reg. - mattina

materàz

sost. masch., reg. - materasso

màtra

sost. femm., reg. - madia

mazè

verbo, 1acon., mazèd, a màz, a mazèva, a mazarò, ch’a màza, ch’a mazàss, a mazarìa - ammazzare

med(a)

verbo, 2acon., midùd, a méd, a midìva, a midrò, ch'a méda, ch'a midìss, a midrìa - mietere

méda

prep. - da

mèl

sost. masch., reg. - male

méla

sost. femm., reg. - mela

mèlta

sost. femm., solo sing. - fango

mèn(a)

sost. femm., plur. men - mano

mènc

avv. - meno

mèr

sost. masch., reg. - mare

mérle

sost. masch., reg. - merlo

merlùz

sost. masch., reg. - merluzzo

més

sost. masch., reg. - mese

mèt(a)

verbo, 2acon., més, a mét, a mitìva, a mitrò, ch’a méta, ch’a mitìss, a mitrìa - mettere

midghè

verbo, 1acon., midghèd, a médghe, a midghèva, a midgarò, ch’a médga, ch’a midgàss, a midgarìa - medicare

midésme

agg., reg. - medesimo

midìl

sost. masch., reg. - il palo che sostiene il pagliaio

miga

avv. - mica (rafforzativo della negazione)

mil

agg., num. - mille

mìnime

agg., reg. - minimo

misclén

sost. masch., reg. - mestolo

mizdì

sost. masch., reg. - mezzogiorno

mlòn

sost. masch., reg. - melone

mnè

verbo, 1acon., mnèd, a mén, a mnèva, a mnarò, ch’a ména, ch’a mnàss, a mnarìa - menare, picchiare

mnèstra

sost. femm., reg. - minestra

mòcle

sost. masch., reg. - moccolo

molt

agg., reg. - molto

mont

sost. masch., reg. - monte

mor

agg., reg. - moro

mòsca

sost. femm., reg. - mosca

most

sost. masch., reg. - mosto

mòv(a)

verbo, 2acon., mòs, a mòv, a muvìva, a muvrò, ch’a mòva, ch’a muvìss, a muvrìa - muovere

mùchia

sost. femm., reg. - mucchio

muchiè

verbo, 1acon., reg. - muchièd, a mùchie, a muchièva, a muchiarò, ch’a mùchia, ch’a muchiàss, a muchiarìa - ammucchiare

mudànd

sost. femm., reg. - mutande (solo plurale)

muiét

sost. femm., solo plur. - pinze

mulìga

sost. femm., reg. - mollica

muntè

verbo, 1acon., muntèd, a mònt, a muntèva, a muntarò, ch’a mònta, ch’a muntàss, a muntarìa - montare

muradòr

sost. masch., reg. - muratore

murè

verbo, 1acon., murèd, a mùr, a murèva, a murarò, ch’a mùra, ch’a muràss, a murarìa - murare

murì

verbo, 3acon., mort, a mor, a murìva, a murrò, ch'a mòra, ch'a murìss, a murrìa - morire

murtadèla

sost. femm., reg. - mortadella

muscòn

sost. masch., reg. - moscone

namurè

sost. femm., reg. - nome proprio dato tradizionalmente al bue di sinistra nella coppia che tirava il carro o l'aratro. Chiamandolo per nome lo si incitava a tirare con più impegno. Vedi anche bionda, bonì, vaicò.

nascòst

agg., reg. - nascosto

nér

agg., reg. - nero

nès

sost. masch., reg. - naso

néspla

sost. femm., reg. - nespola

név

sost. femm., reg. - neve

nisciùn

agg., solo sing. - nessuno

non

sost. masch., reg. - nonno

nòna

sost. femm., reg. - nonna

nòsg

sost. femm., reg. - noce

nòstre

agg., reg. - nostro

nòt

sost. femm., reg. - notte

nov

agg., reg. - nuovo

nov

agg., num. - nove

nov-cént

agg., num. - novecento

nun

prep. - noi

nurmèl

agg., reg. - normale

nusgèla

sost. femm., reg. - caviglia

nustrèn

agg., reg. - nostrano

nutèr

sost. masch., reg. - notaio

nuvènta

agg., num. - novanta

nùvla

sost. femm., reg. - nuvola

òca

sost. femm., reg. - oca

òchj

sost. masch., reg. - occhio

og

avv. - oggi

òlie

sost. masch., reg. - olio

òlme

sost. masch., reg. - olmo

om

sost. masch., plur. omne - uomo

òmbra

sost. femm., reg. - ombra

ònghia

sost. femm., reg. - unghia

orcc

sost. masch., reg. - orcio

orc

sost. masch., reg. - orco

ot

agg., num. - otto

ot-cent

agg., num. - ottocento

pac

sost. masch., reg. - pacco

pacénza

sost. femm., reg. - pazienza

padèla

sost. femm., reg. - padella

paghè

verbo, 1acon., paghèd, a pègg, a paghèva, a pagarò, ch'a pèga, ch'a pagàss, a pagarìa - pagare

pagnòta

sost. femm., reg. - pagnotta

paidì

verbo, 3acon., paidìd, a paidìsc, a paidìva, a paidirò, ch'a paidìscia, ch'a paidìss, a paidirìa - digerire

paièr

sost. masch., reg. - pagliaio

palòmba

sost. femm., reg. - colombaccio (colombo selvatico)

palùz

sost. masch., reg. - sonnellino

panén

sost. masch., reg. - panino

panér

sost. masch., reg. - paniere

papardèla

sost. femm., reg. - pappardella, lasagna

paréchj

agg., reg. - parecchio

parghèr

sost. masch., reg. - aratro

pargè

verbo, 1acon., pargèd, a parèg, a pargèva, a pargiarò, ch’a parègia, ch’a pargiàss, a pargiarìa - pareggiare

parlè

verbo, 1acon., parlèd, a pèrle, a parlèva, a parlarò, ch’a pèrla, ch’a parlàss, a perlarìa - parlare

partugàla

sost. femm., reg. - arancia

pasadén

sost. masch., reg. - passatello (tipo di pasta, solitamente al plurale)

pasè

verbo, 1acon., pasèd, a pàs, a pasèva, a pasarò, ch’a pàsa, ch’a pasàss, a pasarìa - passare

pasta

sost. femm., reg. - pasta

pastasciùta

sost. femm., reg. - pastasciutta

pastròchj

sost. masch., reg. - pastrocchio

pastruchiòn

agg., reg. - pasticcione

patàca

agg., invar. - patacca, stupidello, vagina

patàca

sost. femm., reg. - vagina, macchia

patèda

sost. femm., reg. - patata

pcin

agg., reg. - piccino, piccolo

pciòn

sost. masch., reg. - piccione

pédra

sost. femm., reg. - pietra

pèdre

sost. masch., reg. - padre

pégra

sost. femm., reg. - pecora

pèn

sost. masch., reg. - pane

pén

sost. masch., reg. - pino

pèna

sost. femm., reg. - penna

péna

sost. femm., reg. - pena

pend(a)

verbo, 2acon., manca il parrticipio passato, a pénd, a pindìva, a pindrò, ch’apénda, ch’a pindìss, a pindrìa - pendere

pensiòn

sost. femm., reg. - pensione

pènza

sost. femm., reg. - pancia

pér

sost. masch., reg. - pero

pèra

sost. masch., reg. - paio

péra

sost. femm., reg. - pera

perchè

prep. - perchè

pèsc

sost. masch., reg. - pesco

pésg-ga

sost. femm., reg. - pesca

pèt

sost. masch., reg. - petto

pètne

sost. masch., reg. - pettine

pévre

sost. masch., reg. - pepe

piadéna

sost. femm., reg. - piadina, diminutivo di pièda

piasgér

sost. masch., reg. - piacere

piat

sost. masch., reg. - piatto

pid

sost. masch., reg. - piede

pidgùl

sost. masch., reg. - picciòlo (della frutta)

pidriòl

sost. masch., reg. - imbuto

pidròn

sost. masch., reg. - pietrone

pièda

sost. femm., reg. - piada

pièn

agg., reg. - piano

pién

agg., reg. - pieno

piévla

sost. femm., reg. - pialla

pighè

verbo, 1acon., pighèd, a piégg, a pighèva, a pigarò, ch’a piéga, ch’a pigàss, a pigarìa - piegare

pigurèr

sost. masch., reg. - pecoraio

pinsè

verbo, 1acon., pinsèd, a péns, a pinsèva, a pinsarò, ch'a pénsa, ch'a pinsàss, a pinsarìa - pensare

pìnza

sost. femm., reg. - piada di mais (notare l’analogia con “pizza”), pinza

piòmb

sost. masch., reg. – piombo

pischè

verbo, 1acon., pischèd, a péscc, a pischèva, a piscarò, ch’a pésca, ch’a piscàss, a piscarìa - pescare

piscòla

sost. femm., reg. - pozzanghera

pisctè

verbo, 1acon., pisctèd, a pìsct, a pisctèva, a pisctarò, ch’a piscta, ch’apisctàss, a pisctarìa - pestare

pitròlie

sost. masch., solo sing. - petrolio

più

avv. - più

pìva

sost. femm., reg. - piva

pivaròn

sost. masch., reg. - peperone

pìzghe

sost. masch., reg. – pizzico

pizghè

verbo, 1acon., pizghèd, a pìzghe, a pizghèva, a pizgarò, ch'a pìzga, ch'a pizgass, a pizgarìa - pizzicare

pnèl

sost. masch., reg. - pennello

poc

agg., reg. - poco

pont

sost. masch., reg. - ponte

pòrta

sost. femm., reg. - porta

posta

sost. femm., reg. - posta

poz

sost. masch., reg. - pozzo

poza

sost. femm., reg. - pozza, invaso d’acqua utilizzato come riserva

pranz

sost. masch., reg. - pranzo

presapòc

avv. - pressapoco

préscia

sost. femm., solo sing. - fretta

prest

avv. - presto

pret

sost. masch., reg. - prete, scaldaletto

prèz

sost. masch., reg. - prezzo

prim

agg., reg. - primo

prusciùt

sost. masch., reg. - prosciutto

pruvè

verbo, 1acon., pruvèd, a pròv, a pruvèva, a pruvarò, ch’a pròva, ch’a pruvàss, a pruvarìa - provare

pscè

verbo, 1acon., pscèd, a pìsc, a pscèva, a psciarò, ch’a pìscia, ch’a psciàss, a psciarìa - pisciare

pu

avv. - poi

pudè

verbo, 1acon., pudèd, a pòd, a pudèva, a pudarò, ch’a pòda, ch’a pudàss, a pudarìa - potare

pul

sost. masch., reg. - pollo

pùla

sost. femm., solo sing. - Polvere del grano quando si trebbia

pulì

verbo, 3acon., pulìd, a pulìsc, a pulìva, a pulirò, ch’a pulìscia, ch’a pulìssa, a pulirìa - pulire

pulizìa

sost. femm., reg. - pulizia

pulpèta

sost. femm., reg. - polpetta

pumidòr

sost. masch., reg. - pomodoro

purén

agg., reg. - poverino

pusiòn

sost. femm., reg. - podere

putèna

sost. femm., reg. - donna di facili costumi

puvràcia

sost. femm., reg. - vongola

pùza

sost. femm., reg. - puzza

pùzla

sost. femm., reg. - puzzola

quài

sost. masch., reg. - caglio

quàia

sost. femm., reg. - quaglia

quaiòn

sost. masch., reg. - coglione

qualcòsa

prep., indefinito - qualcosa

qualcùn

prep., indefinito - qualcuno

quand

avv. - quando

quant

avv. - quanto

quarènta

agg., num. - quaranta

quatorgg

agg., num. - quattordici

quàtre

agg., num. - quattro

quèdre

sost. masch., reg. - quadro

quél

agg., reg. - quello

quèrt

agg., reg. - quarto

quést

prep., - questo

quingg

agg., num. - quindici

quint

agg., ord. - quinto

rachìdghe

agg., reg. - rachitico

radanè

verbo, 1acon., radanèd, a radàn, a radanèva, a radanarò, ch’a radàna, ch’a radanàss, a radanarìa - mettere in ordine, ordinare

ràdga

sost. femm., reg. - radice

radìchj

sost. masch., reg. - radicchio

radìsg

sost. femm., reg. - radice

radisgìn

sost. masch., reg. - ravanello

ragg

sost. masch., reg. - raggio, raggi X

ragàza

sost. femm., reg. - ragazza

ragiuniér

sost. masch., reg. - ragioniere

rangùscia

sost. femm., reg. - irritazione delle prime vie respiratorie.

rapascéd

sost. masch., reg. - chiasso, confusione

rasòr

sost. masch., reg. - rasoio

rasp

sost. masch., reg. - graffio, raspo (malattia degli animali)

raspè

verbo, 1acon., raspèd, a rasp, a raspèva, a rasparò, ch'a ràspa, ch'a raspàss, a rasparìa - graffiare, raspare

rastèl

sost. masch., reg. - rastrello

raviòl

sost. masch., reg. - raviolo (tipo di pasta)

raz

sost. masch., reg. - uccello

red

sost. femm., reg. - rete

regipèt

sost. masch., reg. - reggiseno

rem

sost. masch.,solo sing.. - rame; ramo

rèma

sost. femm., reg. - ramo, più grande

ricc

sost. masch., reg. - riccio

rid(a)

verbo, 2acon., rìs, a rìd, a ridìva, a ridrò, ch’a rìda, ch’a ridìss, a ridrìa - ridere

rimpì

verbo, 3acon., rimpìd, a rimpìsc, a rimpìva, a rimpirò, ch’a rimpiscia, ch’a rimpìss, a rimpirìa - riempire

ringhiéra

sost. femm., reg. - corrimano

ris

sost. masch., reg. - riso, sia il gesto che l’alimento

risòt

sost. masch., reg. - risotto

romb

sost. masch., reg. - rombo, sia il pesce che il rumore

romp(a)

verbo, 2acon., ròt, a ròmp, a rumpìva, a rumpirò, ch’a ròmpa, ch’a rumpìss, a rumpirìa - rompere

ròs

agg., reg. - rosso

rota

sost. femm., reg. - rotta, il sentiero scavato nella neve alta per passare

rubè

verbo, 1acon., rubèd, a rub, a rubèva, a rubarò, ch'a ruba, ch'a rubàss, a rubarìa- rubare

rubinét

sost. masch., reg. - rubinetto

rusghè

verbo, 1acon., rusghèd, a ròsghe, a rusghèva, a rusgarò, ch'a ròsga, ch'a rusgàss, a rusgarìa - rosicchiare

sa

prep. - con

sa

prep. - con
avv. - abbastanza (latino satis)

sacòcia

sost. femm., reg. - tasca, saccoccia

salcìcia

sost. femm., reg. - salsiccia

salèm

sost. masch., reg. - salame

sambùg

sost. masch., reg. - sambuco

sàngue

sost. masch.,solo sing. - sangue

sapè

verbo, 1acon., sapèd, a sàp, a sapèva, a saparò, ch’a sàpa, ch’a sapàss, a saparìa - zappare

saraghìna

sost. femm., reg. - saraghina (tipo di pesce di bassa qualità, del genere delle alici)

sardèla

sost. femm., reg. - sardella

sarnuchiè

verbo, 1acon., sarnuchièd, a sarnòchj, a sarnuchièva, a sarnuchiarò, ch’a sarnochia,ch’a sarnuchias, a sarnuchiarìa - russare

savòn

sost. masch., reg. - sapone

sbàngg-la

sost. femm., reg. - altalena

sbazufiè

verbo, 1a con., sbazufièd, a sbazòfie, a sbazufièva, a sbazufiarò, ch'a sbazòfia, ch'a sbazufiàss, a sbazufiarìa - farfugliare(?) verbo onomatopeico che imita un difetto di pronuncia.

sboc

sost. masch., reg. - sbocco, fuoruscita

sbudlè

verbo, 1acon., sbudlèd, a sbudèl, a sbudlèva, a sbudlarò, ch'a sbudèla, ch'a sbudlàss, a sbudlarìa - sbudellare

sbudlèd

agg., reg. - coi vestiti in disordine, discinto

sburòn

agg., reg. - chesi dà delle arie (letteralmente che secerne molto sperma).

sbutès

verbo, 1acon., riflessivo - sbùt, (anche sbutèd), am sbùt, am sbutèva, am sbutarò, ch’am sbùta, ch’am sbutass, am sbutarìa - buttar(si), gettar(si)

scadòr

sost. masch., reg. - prurito

scàfa

sost. femm., reg. - scolapiatti

scaldè

verbo, 1acon., reg. scaldèd, a schèld, a scaldèva, a scaldarò, ch’a schèlda, ch’a scaldàss, a scaldarìa - scaldare, riscaldare

scaldén

sost. masch., reg. - scaldino

scalén

sost. masch., reg. - scalino

scapè

verbo, 1acon., reg. scapèd, a scàp, a scapèva, a scaparò, ch’a scàpa, ch’a scapàss,a scaparìa - uscire, scappare

scaramàz

sost. masch., reg. - chiasso

scaràna

sost. femm., reg. - seggiola

scarghè

verbo, 1acon., scarghèd, a schèrgg, a scarghèva, a scargarò, ch’a schèrga, ch’ascargàss, a schargarìa - scaricare

scarmusg-nè

verbo, 1acon., scarmusg-nèd, a scarmùsg-ne, a scarmusg-nèva, a scarmusg-narò, ch'a scarmùsg-na, ch'a scarmusg-nàss, a scarmusg-narìa - rovistare, grattare.

scarpèl

sost. masch., reg. - scalpello

scasè

verbo, 1acon., scasèd, a scàs, a scasèva, a scasarò, ch’a scàsa, ch’a scasàss, a scasarìa - arare, scassare

scélere

sost. masch.reg. - sedano

scèp

agg., reg. -sciapo, senza sale, scemo

scèrpa

sost. femm., reg. - sciarpa

schèla

sost. femm., reg. - scala

schèrpa

sost. femm., reg. - scarpa

schiadùr

sost. masch.reg. - mattarello

schiavè

verbo, 1acon., schiavèd, a schièv, a schiavèva, a schiavarò, ch’a schièva, ch’a schiavàss, a schiavarìa - aprire con la chiave, schiavare

schièr

sost. masch., reg. - secchiaio, lavandino

schiumaròla

sost. femm., reg. - schiumarola

sciaquè

verbo, 1acon., sciaquèd, a sciàque, a sciaquèva, a sciaquarò, ch’a sciàqua, ch’asciaquàss, a sciaquarìa - sciacquare

scigùr

agg., reg. - sicuro

scìpa

sost. femm., reg. - seppia

scipulèn

sost. masch., reg. - calamaretto

sciùbte

avv. - subito

sciugamèn

sost. masch., reg. - asciugamano

sciùr

sost. masch., reg. - tappo (sughero)

scmantè

verbo, 1acon., scmént, a scmént, a scmantèva, a scmantarò, ch’a scménta, ch’a scmantàs, a scmentaria - spaventare (sgomentare)

scmantòn

sost. masch., reg. - spavento (sgomento)

scriv(a)

verbo, 2acon., scrìt, a scrìv, a scrivìva, a scrivrò, ch’a scrìva, ch’a scrivìss, a scrivrìa - scrivere

scudèla

sost. femm., reg. - scodella

scupitòn

sost. masch., reg. - scopettone, spazzolone

scur

agg., reg. -scuro

scur(a)

verbo, 2acon., scùrs, a scùr, a scurìva, a scurrò, ch’a scùra, ch’a scurìs, ascurrìa - discorrere, discutere

scurcèl

sost. masch., reg. - roncola, roncetto, strumento da taglio di uso agricolo

scurgè

verbo, 1acon., scurgèd, a scurèg, a scurgèva, a scurgiarò, ch’a scurègia, ch’a scurgiàss, a scurgiarìa - scorreggiare

scurghè

verbo, 1acon., scurghèd, a scòrgg, a scurgheva, a scurgarò, ch’a scòrga, ch’a scurgàss,a scurgarìa - scorticare

scurtadùr

sost. masch., reg. - accorciatoia

scurtè

verbo, 1acon., scurtèd, a scòrt, a scurtèva, a scurtarò, ch’a scòrta, ch’ascurtàss, a scurtarìa - accorciare

sdrài

sost. masch., reg. - draio, sedia a sdraio

sec

agg., reg. -secco

sechj

sost. masch., reg. - secchio

séd

sost. femm., reg. - sete

sed(a)

verbo, 2acon., sidùd (anche dasdèd), a séd, a sidìva, a sidrò, ch’a séda, ch’a sidìss, a sidrìa - sedere

ségg

agg., num. - sedici

segg-la

sost. femm., reg. - seggiola

séi

agg., num. - sei

sèl

sost. masch., reg. - sale

sémpre

avv. - sempre

séra

sost. femm., reg. - sera

sèrga

sost. femm., reg. - giacca

sèst

agg., ord. -sesto

sèt

agg., num. -sette

sètme

agg., num. -settimo

sfòia

sost. femm., reg. - sogliola

sfundòn

sost. masch., reg. - errore madornale

sgadìcc

sost. masch., reg. - segatura

sgònd

agg., ord. -secondo

sgònfie

agg., reg. -sgonfio

sguilè

verbo, 1acon., sguilèd, a sguil, a sguilèva, a sguilarò, ch'a sguìla, ch'a sguilàss, a sguilarìa - scivolare

sgunfiè

verbo, 1acon., sgunfièd (anche sgònfie), a sgònfie, a sgunfièva, a sgunfiarò, ch'a sgònfia, ch'a sgunfiàss, a sgunfiarìa - sgonfiare

sichè

verbo, 1acon., sichèd, a sécc, a sichèva, a sicarò, ch’a sèca, ch’a sicàss, a sicarìa - seccare

sidiulén

sost. masch., reg. - seggiolino

sidiulòn

sost. masch., reg. - seggiolone

sinìstre

agg., reg. - sinistro

sintì

verbo, 3acon., sintìd, a sént, a sintìva, a sintirò, ch’a sénta, ch’a sintìss, a sintirìa - sentire

slunghè

verbo, 1acon., slunghèd, a slòngg, a slunghèva, a slungarò, ch’a slònga, ch’a slungàss, a slungarìa - allungare

smanè

verbo, 1acon., smanèd, a smàn, a smanèva, a smanarò, ch’a smàna, ch’a smanàss, a smanarìa - gettare all'aria, mettere in disordine

smuntè

verbo, 1acon., smuntèd, a smònt, a smuntèva, a smuntarò, ch’a smònta, ch’asmuntàss, a smuntarìa - smontare

smurè

verbo, 1acon., smurèd, a smùr, a smurèva, a smurarò, ch’a smùra, ch’a smuràss, a smurarìa - smurare

snò

avv. - soltanto,altrimenti

sol

sost. masch., reg. - sole

sòlite

agg., reg. -solito

sòra

sost. femm., reg. - braciere, suora

sòra

prep. - sopra

sòta

prep. - sotto

sotacét

sost. masch.,solo plur. - sottaceti

spàcc

sost. masch., reg. - spaccio, tabaccaio

spaghèt

sost. masch., reg. - spaghetto (tipo di pasta, ma anche spavento)

spàla

sost. femm., reg. - spalla

spas-gè

verbo, 1acon., spas-gèd, a spaség, a spas-gèva, a spas-giarò, ch’a spaségia, ch’a spas-giàss, a spas-giarìa - passeggiare

spazadrén

sost. masch., reg. - scopino

spazadùra

sost. femm., reg. - 1) scopa, 2) immondizia

spechj

sost. masch., reg. - specchio

spéd

sost. masch., reg. - spiedo

spegn(a)

verbo, 2acon., spént, a spégn, a spignìva, a spignrò, ch’a spégna, ch’a spignìss, a spignrìa - spegnere

spen

sost. masch., reg. - spino

spés

avv. - spesso

spiàgia

sost. femm., reg. - spiaggia

spiglè

verbo, 1acon., reg. spiglèd, a spìgle, a spiglèva, a spiglarò, ch’a spigla, ch’a spiglàss, a spiglarìa - spigolare (raccogliere le spighe che rimangono aterra dopo la mietitura)

splì

verbo, 3acon., splìd, a splìsc, a splìva, a splirò, ch'a splìscia, ch'a splìss, a splirìa - seppellire

sporc

agg., reg. -sporco

spòrtla

sost. femm., reg. - sporta

sprèsg-na

sost. femm., reg. - erba di campagna commestibile, non meglio identificata

spurtèl

sost. masch., reg. - sportello

squaquaròn

sost. masch., reg. - squacquerone (un formaggio)

s-sènta

agg., num. -sessanta

stàla

sost. femm., reg. - stalla

stamatèna

avv. - stamattina

stànga

sost. femm., reg. - stanga, freno del carretto

staséra

avv. - stasera

staziòn

sost. femm., reg. - stazione

ste

agg. dimostrativo - questo

stèla

sost. femm., reg. - stella

stend(a)

verbo, 2acon., stés, a sténd, a stindìva, a stindarò, ch’a sténda, ch’a stindìss, a stindarìa - stendere

stènta

agg., num. - settanta

stèrna

sost. femm., reg. - starna (uccello)

stés

agg., reg. - stesso

stiè

verbo, 1acon., stièd, a stìi, a stièva, a stiarò, ch’a stìa, ch’a stiàss, a stiarìa - assottigliare, detto soprattutto della pasta fatta in casa

stirè

verbo, 1acon., stirèd, a stìr, a stirèva, a stirarò, ch’a stìra, ch’a stiràss, a stirarìa - stirare

stirpidòr

sost. masch., reg. - erpice

stivèl

sost. masch., reg. - stivale

stména

sost. femm., reg. - settimana

stracc

sost. masch., reg. - straccio

stracèr

sost. masch., reg. - rigattiere

strachìn

sost. masch., reg. - stracchino

strèda

sost. femm., reg. - strada

stret

agg., reg. -stretto

strozaprét

sost. masch., reg. - strozzapreti (tipo di pasta)

strufinè

verbo, 1acon., reg. strufinèd, a strufìn, a strufinèva, a strufinarò, ch’a strufìna, ch’a strufinàss, a strufinarìa - strofinare

strut

sost. masch., reg. - strutto

studiè

verbo, 1acon., studièd, a stùdie, a studièva, a studiarò, ch’a stùdia, ch’a studiàss, a studiarìa - studiare

su

prep. - su

sufiè

verbo, 1acon., sufièd, a sòfie, a sufièva, a sufiarò, ch’a sòfia, ch’a sufiàss, a sufiarìa - soffiare

sufìt

sost. masch., reg. - soffitto

sufìta

sost. femm., reg. - soffitta

sumàr

sost. masch., reg. - somaro

sumàra

sost. femm., reg. - asina

sunfùrie

sost. masch., reg. - odore acre, sulfureo

susén

sost. masch., reg. - susino

suséna

sost. femm., reg. - susina

sutèna

sost. femm., reg. - gonna, sottana

svéglia

sost. femm., reg. - sveglia

svuidè

verbo, 1acon., svòid, (anche svuidèd), a svòid, a svuidèva, a svuidarò, ch’a svòida, ch’a svuidass, a suidarìa - vuotare

t

soggetto obbligatorio 2a pers. sing. tit

tachè

verbo, 1acon., tachèd, a tàcc, a tachèva, a tacarò, ch’a tàca, ch’a tacàss, a tacarìa - attaccare

tacòn

sost. masch., reg. - sporco (uno strato spesso)

taiadèla

sost. femm., reg. - tagliatella (tipo di pasta fatta in casa di solito al plurale)

taiè

verbo, 1acon., taièd, a tài, a taièva, a taiarò, ch’a tàia, ch’a taiàss, a taiarìa - tagliare

taiulén

sost. masch., reg. - tagliolino (tipo di pasta, usualmente al plurale)

tap

sost. masch., reg. - tappo

téghia

sost. femm., reg. - teglia

tèl

agg., dim. - tale

téla

sost. femm., reg. - tela

telegràma

sost. femm. - telegramma

ten

sost. masch., reg. - tino

ten(a)

verbo, 2acon., tnùd, a tengg, t tén, e tén, a tnìn, a tnìd, i tén, a tnìva, a tnirò, ch’a ténga, ch’a tnìss, a tnirìa - tenere

tènt

agg., quantitativo - tanto

tépde

agg., reg. - tiepido

teràz

sost. masch., reg. - terrazzo

teràza

sost. femm., reg. - terrazza

tèrd

avv. - tardi

térz

agg., ord. - terzo

testa

sost. femm., reg. - testa

tet

sost. masch., reg. - tetto

teta

sost. femm., reg.- tetta (del seno)

tèvla

sost. femm., reg. - tavola

ti

prep. - tu

tichj

agg., reg. - gonfio(?)pieno(?) rafforzativo dell'aggettivo gras (grasso) gras tichj

tirabusgion

sost. masch., reg. - cavatappi (dal francese tire-bouchon)

tmon

sost. masch., reg. - timone (del biroccio, del carro)

tìrchie

agg., reg. - tirchio

tìsghe

agg., reg. - tisico

to

verbo, 2acon., tòlt, a tògg, t’tò, e tò, a tulìn, a tulìd, i tò, a tulìva, a turrò, ch’a tòga, ch’a tulìss, a turrìa - 1) prendere, 2) togliere (strano, ma ècosì. Si prende e contemporaneamente si toglie a qualcun altro. Dipende dalpunto di vista)

ton

sost. masch., reg. - tonno

ton

sost. masch., reg. - tuono

tòrchie

sost. masch., reg. - torchio

tramuntèna

sost. femm., reg. - tramontana

trangg-gùl

sost. masch., reg. - torsolo

tràpane

sost. masch., reg. - trapano

travasè

verbo, 1acon., travasèd, a travès, a travasèva, a travasarò, ch’a travèsa, ch’a travasàss, a travasarìa - travasare

trédgg

agg., num. - tredici

trénta

agg., num. - trenta

tri

agg., num. - tre

trìda

sost. femm., solo sing. - fieno tritato

tridè

verbo, 1acon., tridèd, a trìd, a tridèva, a tridarò, ch’a trìda, ch’a tridàss, a tridarìa - tritare

tridèl

sost. masch., reg. - oggetto ridotto in piccoli pezzi

tripìd

sost. masch., reg. - treppiede

trisgént

agg., num. - trecento

tròcle

sost. masch., reg. - troccolo, pezzo di pane duro (notare la differenza nella vocale al plurale)

trop

agg., reg. - troppo

tub

sost. masch., reg. - tubo

turchìn

agg., reg. - turchino

tut

agg., reg. - tutto

tvàia

sost. femm., reg. - tovaglia

tvaiòl

sost. masch., reg. - tovagliolo

ulìv

sost. masch., reg. - olivo

ulìva

sost. femm., reg. - oliva

umbrèl

sost. masch., reg. - ombrello

umbrilòn

sost. masch., reg. - ombrellone

ùmide

agg., reg. - umido

umpertùt

avv. - dappertutto

un

articolo, agg.,num. - uno

ung

agg., num. - undici

unvèl

avv. - in nessun posto

uperaziòn

sost. femm., reg. - operazione

uréchia

sost. femm., reg. - orecchio

urlè

verbo, 1acon., urlèd, a ùrle, a urlèva, a urlarò, ch’a ùrla, ch’a urlàss, a urlarìa - urlare

usgèl

sost. masch., reg. - uccello

uspidèl

sost. masch., reg. - ospedale

usterìa

sost. femm., reg. - osteria

utènta

agg., num. - ottanta

utèv

agg., ord. -ottavo

uton

sost. masch., reg. - ottone

ùva

sost. femm., reg. - uva

vàca

sost. femm., reg. - vacca

vanghè

verbo, 1acon., vanghèd, a vàngg, a vanghèva, a vangarò, ch’a vànga, ch’a vangàss, a vangarìa - vangare

vànvera

avv. - vanvera

vapòr

sost. masch., reg. - vapore

véd(a)

verbo, 2acon., vìst, a végg, t véd, e véd, a vidìn, a vidìd, i véd, a vidìva, a vidrò, ch’a vèga, ch’a vidìss, a vidrìa - vedere

védre

sost. masch., reg. - vetro

vèdva

sost. femm., reg. - vedova

vèdve

sost. masch., reg. - vedovo

vén

sost. masch., reg. - vino

vént

sost. masch., reg. - vento

ventaròla

sost. femm., reg. - arnese per ventilare il fuoco

vérd

agg., reg. - verde

verdùra

sost. femm., reg. - verdura

vèrgine

sost. femm., reg. - vergine

vès

sost. masch., reg. - vaso

vicìn

agg., reg. - vicino

vidrèda

sost. femm., reg. - vetrata

vint

agg., num. - venti

vistì

verbo, 3acon., vistìd, a vistìsc, a vistìva, a vistirò, ch’a vistìscia, ch’a vistìss, a vistiria - vestire

vistìd

sost. masch., reg. - vestito

vitèl

sost. masch., reg. - vitello

v-lè

verbo, 2acon., vlùd, a vòi, t vò, e vò, a vlìn, a vlìd, i vò, a vlìva, a v-rò, ch'a vòia, ch'a vliss, a vrìa - volere

vnì

verbo, 3acon., vnùd, a vèngg, t vén, e vén, a vnìn, a vnìd, i vén, a vnìva, avnirò, ch’a vènga, ch’a vnìss, a vnirìa - venire

vostre

agg., possessivo - vostro

vu

prep. - voi

vulè

verbo, 1acon., vulèd, a vòl, a vulèva, a vularò, ch’a vòla, ch’a vulàss, a vularìa - volare

zanzèra

sost. femm., reg. - zanzara

zdòt

agg., num. - diciotto

zèmpa

sost. femm., reg. - zampa

zia

sost. femm., - zia

zii

sost. masch., reg. - zio

zing

sost. masch., reg. - zinco

zìngane

sost. masch., reg. - zingaro

znen

agg., reg. - piccino

znov

agg., num. - diciannove

zòcle

sost. masch., reg. - zoccolo

zùca

sost. femm., reg. - zucca

zuchìna

sost. femm., reg. - zucchina

sost. femm., reg. - giuggiola